زعفران دخترپیچ یا زعفران دسته، یکی از انواع زعفران و از اصلی ترین نوع آن است. این نوع زعفران با کمترین دخالت عوامل انسانی به عمل می‌آید. زعفران دسته بدون جداسازی بخشی از رشته آن و با کنار هم چیده شدن و خشک شدن کامل زعفران (کلاله و خامه) بدست می آید. کیفیت و عطر و بوی این نوع زعفران بسیار عالی است. چیدن رشته‌های زعفران، یک سویه می‌باشد، کلاله ها روی یکدیگر و خامه ها بر روی همدیگر قرار می گیرند.
بخش های مختلف زعفران:
زعفران دخترپیچ از سه قسمت تشکیل شده است:
- قسمت سپید زعفران (کنج)
- قسمت زرد (تلاقی بین سفید و قرمز)
- کلاله ها یا همان قسمت قرمز رنگ زعفران
در زعفران دسته تمامی اجزای زعفران در کنار یکدیگر می باشد. قسمت سپید رنگ یا همان خامه زعفران حدود ۳۰ درصد کل محصول را تشکیل می دهد و قسمت قرمز رنگ نیز حدود ۷۰ درصد کل محصول را تشکیل می دهد.
ملاک های طبقه‌بندی تمامی محصولات زعفران بر اساس موارد زیر است:
- مقدار رنگ دهی
- میزان شکسته و نرمی موجود در محصول
- طول کلاله ها
- محل قطع شدن کلاله ها
- پیچ و تاب داشتن محصول
البته در مورد زعفران دخترپیچ منظم بودن چینش آن حائز اهمیت است.
ویژگی های رشته کامل زعفران دسته (دختر پیچ)
زعفران رشته کامل یا همان زعفران دسته چند ویژگی برجسته دارد. این ویژگی ها عبارتند از:
- دارا بودن خواص اصلی زعفران:
طبق آزمایش‌های علمی قسمت زرد رنگ و تمام گل زعفران سروتونین و دوپامین را در بدن متوازن می کند و شادی آور است. - عدم تقلب و تضمین اصل بودن محصول:
یکی دیگر از خواص و ویژگی های اصلی رشته کامل زعفران کیفیت و اصالت آن است. کشاورز رشته های آن را به همان شکلی که از گلبرگ جدا کرده خشک می‌کند و به صورت دسته میفروشد؛ بنابراین به این نوع زعفران نمی توانند رنگ بزنند و با باقی زعفران ها قاطی کنند. - قیمت کمتر در وزن مساوی:
از دیگر مزیت های زعفران دسته این است که قیمت این زعفران نسبت به مقدار مساوی زعفران سرگل ارزان‌تر است.
اگر تمایل دارید زعفران را به روشی که قدیمی ها استفاده می کردند تهیه کنید، یا از زعفران اصل و طبیعی مطمئن باشید، زعفران دسته که از دیرباز در ایران مرسوم بوده است و آن را به نوعی مادر سایر انواع زعفران می دانند بهترین گزینه می باشد. امکان تقلب بسیار پایین است و در صورت چنین کاری به راحتی با بررسی چشمی و آزمایشگاه قابل تشخیص است.
نحوه تولید زعفران دسته:
کشاورزان سحرگاه بر سر مزارع زعفران خویش رفته و قبل از طلوع آفتاب همه گل ها را جدا می‌کنند. و با انتقال گل ها به مکان خاص عملیات جداسازی قسمتهای مدنظر از گل را جدا کرده و به صورت مرتب در کنار یکدیگر می‌چینند و در نهایت در حالت نیمه خشک آنها را با نخ سپید می‌بندند.
به دلیل این که از دیرباز عملیات جداسازی و دسته بندی زعفران توسط دختران روستایی صورت گرفته به آن زعفران دخترپیچ می‌گویند. جالب است بدانید در بعضی از مناطق جهان عملیات جداسازی و دسته بندی زعفران فقط توسط دختران انجام می‌شود و بانوان در آن نقشی ندارند.
چرا زعفران دسته با نخ بسته می شود؟
برای اینکه ظاهر آراسته زعفران حفظ شود با نخ بسته می شود. زعفران دسته با نخ سپید بسته می شود تا رشته نخی، رنگ خود را به زعفران پس ندهد و کیفیت آن را به خطر نیندازد. زعفران دسته به راحتی به دلیل شکل ظاهری خود قابل تشخیص است. زیرا سپیدی و قرمزی زعفران یکپارچه توسط یک نخ بسته شده است.
هرچه کلاله های زعفران در بسته بندی خریداری شده بلند تر و درشت تر باشد قیمت آن محصول بیشتر است. البته لازم به ذکر است کیفیت و اصالت کالا همواره از طریق بررسی چشم و آزمایشگاه امکان پذیر است.
زعفران سوپرنگین بالاترین قیمت و خامه و یا سفیدی پایین ترین قیمت را دارد. زعفران دسته شامل هر دو نوع زعفران می باشد در نتیجه قیمت آن بین قیمت زعفران سوپرنگین و خامه می باشد. این خود دلیلی بر پایین بودن قیمت زعفران دسته نسبت به سایر انواع زعفران می باشد.
